Skocz do zawartości
IGNOROWANY

Jak podwyższyć kosztorys naprawy auta - poradnik


Rekomendowane odpowiedzi

Witam!
Ostatnio miałem kolizje, oczywiście nie ze swojej winy. Spisaliśmy protokół i zadzwoniłem do UBEZPIECZALNI sprawcy, żeby zgłosić szkodne. Za dwa dni przyjechał rzeczoznawca i sporządził notatkę, którą następnie przekazał do UBEZPIECZALNI. Po tygodniu dostałem odpowiedz, że została sporządzona kalkulacja kosztów.

Mało zrozumiałem z tych ich wyliczeń wiec udałem się do znajomego blacharza - lakiernika, który mnie oświecił, mówiąc, ze:
a) w kosztorysie nie uwzględnili podatku VAT
B) policzyli po częściach nieoryginalnych – tanie zamienniki
c) ceny za lakierowanie i blacharstwo z epoki PRL

Tak więc po tygodniu spędzonym przy Internecie, rozmowach z radcami prawnymi, sędziami, profesorami z uniwerku (z wydziału prawa), znalazłem wiele bezprawnych procesów stosowanych przez UBEZPIECZALNIE

1) PODATEK VAT MUSI ZOSTAć NALICZONY
Zgodnie z wyrokiem SN- uchwała z 15.11.2001, III CZP 68/01, odszkodowanie za szkodę poniesioną w wyniku uszkodzenia pojazdu mechanicznego, należącego do poszkodowanego nie będącego podatnikiem podatku VAT, ustalone według cen części i usług koniecznych do wykonania naprawy pojazdu, obejmuje mieszczący się w tych cenach podatek VAT.

2) PRZYSŁUGUJĄ ORGINALNE CZęŚCI
Prawo jednak mówi jednoznacznie: istnieje obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego – przed kolizją element nie był uszkodzony i takiego samego, nieuszkodzonego mam prawo żądać. A w tych kwotach podanym przez UBEZPIECZALNIE byłbym zmuszony kupić części używane albo nieoryginalne. Części karoseryjne w moim aucie są oryginalne (element nie był wcześniej uszkodzony, nie ma żadnej podstawy prawnej do „amortyzacji”), a ponieważ zostały zniszczone w wyniku kolizji, istnieje obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego – przed kolizją element nie był uszkodzony i takiego samego, oryginalnego, nowego i nieuszkodzonego mam prawo żądać.

wg art. 363§1 i art. 354 §1 UBEZPIECZALNIA nie może narzucać zamiany uszkodzonych elementów na nieoryginalne przez uwzględnianie amortyzacji , a tym samym licząc koszta części zamiennych po cenach części nieoryginalnych:

" potrącanie amortyzacji części może naruszać zasadę pełnego odszkodowania takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy (sygn. III CZP 91/05) oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

" Stosowanie przy szacowaniu szkody wartości części zamiennych o porównywalnej jakości narusza zasadę pełnego odszkodowania takie stanowisko zajął Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów”.

3) UTRATA WARTOŚCI POJAZDU
Nadto nawet najbardziej staranna naprawa samochodu nie zapobiegnie zmniejszeniu jego wartości rynkowej w stosunku do jego stanu sprzed szkody, wg art. 361§2 bowiem sam fakt uczestnictwa samochodu w wypadku wpływa na obniżenie tej wartości (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2001 r.; III CZP 57/01; OSNC 2002/5/57).

4) CENY ZA USŁUGę LAKIEROWANIA I BLACHARKI MAJĄ BYć CENAMI ŚREDNIMI

Podjechać do lakiernika-blacharza i poprosić o kalkulacje kosztów, oczywiście na papierze z podpisem i pieczątką.

===================================================================
Najważniejsze artykuły Ustawy o Działalności Ubezpieczeniowej oraz Kodeksu Cywilnego, stosowane w sprawach związanych z uzyskaniem należnego odszkodowania:
• Ustawa z dnia 8 lipa 2005r Dz.U.Nr 143 poz. 1204 - o zmianie ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz niektórych innych ustaw.
Ustawa wprowadziła istotną zmianę w postępowaniu likwidacyjnym szkód komunikacyjnych - OC.
W artykule 16 ust.1 zmieniono zapis:
"...zakład ubezpieczeń informuje o tym ubezpieczającego i ubezpieczonego oraz przeprowadza postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości odszkodowania, a także pisemnie lub droga elektroniczną informuje ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odszkodowania"
na zapis:
"...zakład ubezpieczeń informuje o tym ubezpieczającego i ubezpieczonego [...] oraz podejmuje postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości świadczenia, a także informuje osobę występującą z roszczeniem pisemnie lub w inny sposób, na który osoba ta wyraziła zgodę, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia jeżeli jest to niezbędne do dalszego postępowania"

Co to oznacza?
o po pierwsze:
Właściciel uszkodzonego pojazdu z ubezpieczenia OC (jeżeli posiada notatkę z Policji lub oświadczenie sprawcy szkody) nie jest obecnie zobowiązany i skazany wyłącznie na pracownika zakładu ubezpieczeń. Może sam powołać certyfikowanego niezależnego rzeczoznawcę samochodowego w celu oceny technicznej uszkodzonego jego samochodu oraz wykonania kosztorysu naprawy. Sporządzone dokumenty przez rzeczoznawcę przedstawić należy w firmie ubezpieczeniowej.
o po drugie:
Zakład ubezpieczeń należy tylko niezwłocznie zawiadomić o zajściu zdarzenia losowego objętego ochroną ubezpieczeniowa - a samo zawiadomienie może obecnie dokonać nawet inna osoba niż ubezpieczający lub ubezpieczony.
Wybrane artykuły Kodeksu Cywilnego:
• Art. 5
Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony
(komentarz: każde działanie-postępowanie ubezpieczyciela, który np. zaniża odszkodowanie przez zastosowanie amortyzacji, bez określonych normami polskimi czy europejskimi zasad, jest pozbawione ochrony prawnej - jest bezprawne i podlega zaskarżeniu)
• Art. 6
Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu wywodzi skutki prawne
(komentarz: To poszkodowany musi udowodnić swoje roszczenia np. przy użyciu opinii rzeczoznawcy, własnej kalkulacji kosztów naprawy jaka jest rzeczywista wysokość należnego odszkodowania lub czy kwestionowane zdarzenie rzeczywiście miało miejsce)
• Art. 58
§2
Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego
(komentarz: sprzeczne z zasadami współżycia społecznego jest np. odmawianie wglądu w akta szkody i sprawdzanie jak dłużnik- ubezpieczyciel wywiązuje się ze swoich obowiązków. Sprzeczne jest również żądanie ujawniania tajemnic handlowych- rachunków zakupowych części w przypadku ich odsprzedaży. Taka czynność nie rodzi skutków prawnych- nie można np. na podstawie odmowy ujawnienia za ile kupiliśmy pojazd odmówić nam wypłaty odszkodowania)
• Art. 118
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat 10, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
(komentarz: Praktyką stosowaną przez ubezpieczycieli jest zaznaczanie na swoich decyzjach 30 dniowego terminu na odwołanie. Przepis określa ten termin na 3 lata. Ubezpieczyciele liczą na zniechęcenie się poszkodowanego i jego niewiedzę w tym temacie)
• Art. 353
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego,
(komentarz: np. umowa auto casco nie może zawierać zapisów, które w rażący sposób naruszają prawa poszkodowanych do otrzymania odszkodowania tj. wydłużają termin na "wyjaśnienie okoliczności", dają możliwość "biernego" wyczekiwania ubezpieczyciela na potwierdzenie okoliczności zdarzenia przez drugiego uczestnika itp. Zapisy takiej umowy, lub cała jej treść są nieważne jeżeli umowa ta jest nie zgodna z zasadami określonymi w kodeksie cywilnym)
• Art. 354
§1
Dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno- gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie określone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom,
(komentarz: normą społeczną jest uczciwość i rzetelność oraz stosowanie istniejących norm w tych norm rzeczoznawczych. Zaniżenie odszkodowania przez "amortyzacje", pomijanie uszkodzeń - nie wpisywanie ich pod pretekstem "niewiedzy" jest naruszeniem tego aktu prawnego),
§2
W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonywaniu zobowiązania wierzyciel,
(komentarz: poszkodowany zgłaszając swoje roszczenie winien zgodnie ze "zwyczajem" podać rzeczywiste okoliczności zdarzenia lub uszkodzenia pochodzące z tego zdarzenia)
• Art. 355
§1
Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność),
(komentarz: Opis i szacowanie uszkodzeń należy wykonać tak aby koszt i sposób naprawienia miał odbicie w realiach rynku napraw pojazdów. Chodzi tu również o stosowanie się do terminów określonych kc oraz postępowania w taki sposób by nie narażać wierzyciela na dalsze straty.)
• Art. 361
§1
Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania z którego szkoda wynikła.
§2
W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono,
(komentarz: chodzi tu o sprawę naprawienia nie tylko przedmiotu utraconego - kradzież czy uszkodzonego - w kolizji ale inne koszty z takimi zdarzeniami związane np. utrata wartości rynkowej przy ewentualnej sprzedaży, wynajęcie samochodu zastępczego itp.)
• Art. 363
§1
Naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej....
(komentarz: To poszkodowany decyduje w jaki sposób ma zostać naprawiona szkoda na jego własności. Np. jakie części mają być użyte podczas naprawy( o ile wcześniej nie zgodził się w umowie auto- casco na inne rozwiązanie). Przywrócenie stanu poprzedniego to obowiązek pokrycia kosztów zamontowania lub wymiany elementów na takie, które wcześniej nigdy nie były uszkodzone skoro te uszkodzone w zdarzeniu również wcześniej nie były uszkodzone)
• Art. 365
§2
Wyboru (chodzi tu o świadczenie - dop.) dokonuje się przez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Jeżeli uprawnionym do wyboru jest dłużnik, może on dokonać wyboru także przez spełnienie świadczenia.
§3
Jeżeli druga strona uprawniona do wyboru świadczenia wyboru tego nie dokona, druga strona może jej wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na stronę drugą,
(komentarz: można ubezpieczycielowi wyznaczyć termin np. wykonania oględzin pojazdu. Jeżeli on z tym zwleka lub powoduje, że pojazd który jest nam niezbędnie potrzebny np. do pracy stoi zbyt długo w oczekiwaniu na oględziny. Kodeks cywilny nie określa w tym przypadku konkretnie np. jak długo należy czekać na spełnienie świadczenia przez ubezpieczyciela)
• Art. 471
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania....
(komentarz: np. ubezpieczyciel ponosi konsekwencje prawne i finansowe w przypadkach gdy: działający na jego zlecenie pracownik nie potrafi prawidłowo opisać uszkodzeń, odpowiednio ich zakwalifikować w sposób zgodny z obowiązującymi normami, lub przekracza terminy wypłaty kwoty bezspornej itp.)
• Art. 472
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
• Art. 474
Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działania lub zaniechania działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób którym wykonywanie zobowiązania powierza...
• Art. 476
Dłużnik dopuszcza się zwłoki gdy nie spełnia świadczenia w terminie a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela...
(komentarz: prawo do dochodzenia odsetek za każde nieterminowe działanie ubezpieczyciela: nie wypłacenie w terminie 30 dni od zgłoszenia szkody kwoty bezspornej, nie wypłacenie odszkodowania w terminie 14 dni od złożenia rachunków itp.)
• Art. 477
§1
W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać niezależnie od zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki...
• Art. 481
§1
Jeżeli dłużnik spóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia chociażby nie poniósł żadnej szkody...
• Art. 817
§1
Jeżeli nie umówiono się inaczej zakład ubezpieczeń obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie dni 30 licząc od daty zawiadomienia o wypadku.
§2
Gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od wyjaśnienia tych okoliczności. Jednakże bezsporną część świadczenia zakład powinien spełnić w terminie przewidzianym w paragrafie poprzedzającym.

Po napisaniu pisma z uwzględnieniem powyższych rzeczy, należy swoje roszczenie udokumentować:
1) kosztorys części z salonu firmowego AUDI
2) kosztorys kosztów robocizny (lakierowanie i blacharka) u warsztacie
3) albo całą kalkulacje – części i robocizna – sporządzić w programie AUDATEX, który jest jednak płatny – 40zł – ale warto wydać 40 zł i mieć problem z głowy.
Na własnej skórze doświadczyłem, że warto się starać o większą kasę, ponieważ z 2,456zł dostałem 5000, czyli tyle ile chciałem

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

CZĘŚCI DO WYMIANY, BEZ AMORTYZACJI, STAWKI WARSZTATOWE

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1980 r. (III CRN 223/80) opublikowano w OSNC 1981/10/186. Przywrócenie rzeczy uszkodzonej do stanu poprzedniego polega na doprowadzeniu jej do stanu używalności w takim zakresie, jaki istniał przed wyrządzeniem szkody. Jeżeli do osiągnięcia tego celu konieczne jest użycie nowych elementów, to poniesione na nie wydatki wchodzą w skład kosztów naprawienia szkody przez przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego. W konsekwencji powyższe wydatki obciążają osobę odpowiedzialną za szkodę. Zwiększenie wartości rzeczy (samochodu) po naprawie można by uwzględnić tylko wówczas, gdyby chodziło o wykonanie napraw takich uszkodzeń, które były nie naprawione przed wypadkiem, albo ulepszeń w stosunku do stanu przed wypadkiem. Z zasady wyrażonej w art. 363 § 1 k.c. wynika, że w razie uszkodzenia rzeczy w stopniu umożliwiającym przywrócenie jej do stanu poprzedniego osoba odpowiedzialna za szkodę obowiązana jest zwrócić poszkodowanemu wszelkie celowe, ekonomicznie uzasadnione wydatki które zostałyby poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego rzeczy uszkodzonej. Do wydatków tych należy zaliczyć także koszt nowych części i innych materiałów, których użycie byłoby niezbędne do naprawienia uszkodzonej rzeczy. Poszkodowany chcąc przywrócić stan poprzedni uszkodzonego w wypadku pojazdu nie ma możliwości zakupu starych części czy też nie ma możliwości żądania, aby stacja obsługi wykonująca naprawę w miejsce uszkodzonych w czasie wypadku części pojazdu wmontowała stare części już częściowo zużyte.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 r. (V CKN 1273/00) opublikowano w LEX nr 55515. Roszczenie o świadczenie należne od zakładu ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została dokonana. Jeśli zatem naprawa samochodu i rzeczywiste poniesienie kosztów z tego tytułu nie jest warunkiem koniecznym dla dochodzenia odszkodowania, to nie sposób podzielić poglądu, iż koszty naprawy określone przez specjalistyczny warsztat nie mogą być miernikiem dla ustalenia odszkodowania należnego powodowi, gdyż ten nie dokonał naprawy samochodu. Z tego orzeczenia wywodzić można przynajmniej to, że o wysokości stawki decyduje ich poziom stosowany na rynku lokalnym, a nie arbitralna decyzja zakładu ubezpieczeń.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r. (Sygn. akt III CZP 32/03). Odszkodowanie przysługujące od Ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomiczne uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen i stawek występujących na lokalnym rynku. Należałoby najpierw ustalić, co faktycznie kryje się pod słowem „naprawa”. Należy zauważyć, że słowo to dość często używane jest nieprawidłowo w kontekście napraw powypadkowych. Naprawienie szkody – uszkodzeń w pojeździe – odbywa się przez wymianę części uszkodzonej lub jej odbudowę. „Naprawa” to słowo na określenie tego jedynie, co należy w tym pojeździe zrobić, odtworzyć, a nie np. usprawnić. Generalnie, jeżeli producent dopuszcza naprawę przez odbudowę danego elementu, zakres uszkodzeń i sposób deformacji daje możliwość wykonania takiej czynności, co przywróci wszystkie walory i parametry techniczne tej części – jest oczywistym, że ubezpieczyciel będzie chciał zapłacić tylko za jego odbudowę, a nie wymianę. Problem pozostaje tylko, czy naprawa w taki sposób przywróci (zgodnie z art. 363 K.C.) wszystkie walory i parametry techniczne części uszkodzonej. Nawet niewielki wydawałoby się zakres prac blacharskich i lakierniczych nie gwarantuje „przywrócenia stanu poprzedniego”.

Wyrok Sądu Rejonowego – Sąd Gospodarczy w Olsztynie z dnia 29 Styczeń 2004 r. (V GC 817/03). W ocenie sądu nie może budzić najmniejszej wątpliwości, że pozwany obowiązany jest do pokrycia 100% koszt części koniecznych do naprawy samochodu bez względu na ich wartość. Poprzez zamontowanie nowych części zostanie zaledwie przywrócony stan poprzedni, przy czym zostanie przywrócony tylko teoretycznie. Powszechnie wiadomo, że samochód po naprawie, nawet dobrze wykonanej, nie jest jakościowo tym samym samochodem, co po fabrycznym montażu. Obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie ma bowiem na celu wyrównanie uszczerbku majątkowego powstałego w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę. Uszczerbek ten istnieje od chwili wyrządzenia szkody do momentu wypłacenia przez zobowiązanego sumy pieniężnej odpowiadającej szkodzie ustalonej w sposób przewidziany prawem. Podzielenie argumentacji Ubezpieczyciela prowadziłoby do przyjęcia absurdalnego wniosku, iż na poszkodowanym ciąży obowiązek poszukiwania części zamiennych, które odpowiadałby uszkodzonym częściom nie tylko z uwagi na ich wiek, ale również sposób eksploatacji.

PODATEK VAT

Niezależnie od wybranego przez poszkodowanego sposobu likwidacji szkody, faktu dokonania naprawy czy też zamiarów w tym zakresie poszkodowanego zakład ubezpieczeń jest zobowiązany do wypłaty kwoty, która zapewni poszkodowanemu pełne wyrównanie uszczerbku majątkowego tzn. odszkodowania wraz z podatkiem VAT. Problem podatku VAT jest zagadnieniem dyskutowanym już od dłuższego czasu. W sierpniu b.r. nowelizacją ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 124, poz. 1151 ze zm.) wprowadzony został przepis art. 17a, zgodnie z którym w przypadku okazania zakładowi ubezpieczeń przez podmiot nie będący podatnikiem podatku od towarów i usług faktury za naprawę szkody komunikacyjnej, zakład ubezpieczeń jest zobowiązany uwzględnić w odszkodowaniu ten podatek. Zdaniem Rzecznika przepis ten - nie rozstrzygając kwestii uwzględniania podatku VAT w odszkodowaniu ustalonym metodą kosztorysową - stanowi jedynie potwierdzenie nigdy nie kwestionowanego faktu, iż przedstawienie faktur przez osobę nie będącą podatnikiem podatku VAT musi skutkować zwrotem tego podatku. Natomiast przyjęcie wadliwej interpretacji, którą prezentują niektóre zakłady ubezpieczeń, że w przypadku braku rachunków za naprawę, odszkodowanie będzie wypłacone w kwotach netto jest nieuzasadnione. Z faktu, iż po okazaniu faktur istnieje obowiązek uwzględnienia przez zakład ubezpieczeń w odszkodowaniu podatku VAT nie wynika, co próbują czynić niektóre zakłady ubezpieczeń, iż bez okazania tych faktur takiego obowiązku nie ma. Brzmienie bowiem cytowanego przepisu w żaden sposób nie pozwala na dokonywanie jego wykładni (interpretacji) zgoła odwrotnej (na podstawie wnioskowania a contrario). W tym miejscu należy wyjaśnić kwestię związaną ze stosowaniem pojęć "podatnik" i "płatnik" podatku od towarów i usług, gdyż oba te pojęcia często występują również w kontekście ubezpieczeń, lecz nie zawsze stosowane są poprawnie. Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem, odszkodowanie w kwocie brutto może otrzymać podmiot, który nie jest podatnikiem tego podatku. Podatnikiem zaś w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm. ) są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Wynika stąd, iż osoba której przysługuje odszkodowanie zawierające podatek przysługuje - co do zasady - jedynie podmiotom nie prowadzącym działalności gospodarczej. Tymczasem we wspomnianym już art. 17a ustawy o działalności ubezpieczeniowej, wskazując osobę, której przysługuje odszkodowanie, ustawodawca użył pojęcia "płatnik". Jednak ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa (t.j. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.), w art. 8 definiuje to pojęcie następująco: Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu - z tego wynika, iż konsumenci nie są płatnikami podatku, mogą natomiast być jego podatnikami. A pojęcie "podatnik" ordynacja podatkowa w art. 7 ust. 1 definiuje jako: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 r. (V CKN 1273/00) opublikowano w LEX nr 55515. Roszczenie o świadczenie należne od zakładu ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została dokonana. Jeśli zatem naprawa samochodu i rzeczywiste poniesienie kosztów z tego tytułu nie jest warunkiem koniecznym dla dochodzenia odszkodowania, to nie sposób podzielić poglądu, iż koszty naprawy określone przez specjalistyczny warsztat nie mogą być miernikiem dla ustalenia odszkodowania należnego powodowi, gdyż ten nie dokonał naprawy samochodu.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r. (III CZP 68/01) opublikowano w OSNC 2002/6/74. Odszkodowanie za szkodę poniesioną w wyniku uszkodzenia pojazdu mechanicznego, należącego do poszkodowanego nie będącego podatnikiem podatku VAT, ustalone według cen części zamiennych i usług koniecznych do wykonania naprawy pojazdu, obejmuje mieszczący się w tych cenach podatek VAT. Szkoda powstaje zwykle w chwili wypadku komunikacyjnego i podlega naprawieniu według zasad określonych w art. 363 § 2 k.c. Obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawiać. Wysokość odszkodowania powinna być ustalona według poziomu cen części zamiennych i usług koniecznych do wykonania naprawy z daty ustalania odszkodowania. Skoro zaś, stosownie do postanowień art. 1 ust. 2 ustawy z 1982r. o cenach, cena towaru lub usługi opodatkowanej podatkiem VAT obejmuje wielkość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą nabywca obowiązany jest zapłacić sprzedawcy za towar lub usługę wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług, to miernikiem wysokości szkody ustalonej według cen kosztów naprawy jest tak właśnie określona cena naprawy pojazdów. Jest to zatem cena części zamiennych i usług obejmująca podatek VAT. Reasumując należy stwierdzić. iż podatek VAT należy się w każdym przypadku, gdy samochód nie jest wprowadzony do ewidencji środków trwałych i nie ma możliwości odliczenia tego podatku i niezależnie od tego czy poszkodowany naprawił pojazd.

KOSZT RZECZOZNAWCY

O ile podstawą odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w związku z wypadkiem komunikacyjnym jest ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. nr 124 poz. 1152), jako regulacje szczególne do przepisów odszkodowawczych zawartych w kodeksie cywilnym, o tyle w szkodach z OC zastosowanie znajduje art. 22 ww. ustawy, zgodnie z którą do umów ubezpieczenia obowiązkowego, w sprawach nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Fakt ów oznacza, że w kwestiach dotyczących m.in. wysokości odszkodowania znajduje zastosowanie art. 361 kc, zgodnie z którym:

§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Powyższa regulacja oznacza, że ubezpieczyciel (w ramach swej odpowiedzialności odszkodowawczej) powinien pokryć wszelkie ekonomicznie i celowe koszty, które pozostają w związku przyczynowym ze szkodą. Zatem, jeżeli poszkodowany wynajął rzeczoznawcę z uwagi na nierzetelnie wykonaną kalkulację szkody przez zakład ubezpieczeń to uznać należy, że jest to wydatek konieczny i uzasadniony w celu prawidłowego wykonania zobowiązania. Tym samym powinien zostać zwrócony w oparciu o ww. przepis.

Poprawne wykonanie wyliczenia odszkodowania należy traktować jako część procesu likwidacji szkody. Jeżeli Towarzystwo Ubezpieczeniowe wadliwie i niezgodnie z polskim prawem dokonało wyceny to należy to traktować jako wycofanie się ze zobowiązania. W związku z powyższym koszty poniesione przez Poszkodowanego przechodzą zgodnie z poniższymi regulacjami na Ubezpieczyciela.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r. (Sygn. akt III CZP 32/03). Odszkodowanie przysługujące od Ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomiczne uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen i stawek występujących na lokalnym rynku – niewłaściwe wyliczenie TU.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 r. (V CKN 1273/00) opublikowano w LEX nr 55515. Roszczenie o świadczenie należne od zakładu ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została dokonana – niewłaściwe wyliczenie TU.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1980 r. (III CRN 223/80) opublikowano w OSNC 1981/10/186. Przywrócenie rzeczy uszkodzonej do stanu poprzedniego polega na doprowadzeniu jej do stanu używalności w takim zakresie, jaki istniał przed wyrządzeniem szkody – niewłaściwe wyliczenie TU.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny:

Art. 354. § 1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.

Art. 471. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Art. 474. Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.

Art. 484. § 1. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody.

W dniu 17 maja 2007 r., na posiedzeniu z wniosku Rzecznika Ubezpieczonych z dnia 16 listopada 2006 r. o rozstrzygnięcie istniejących w orzecznictwie rozbieżności dotyczących uwzględniania podatku od towarów i usług VAT w odszkodowaniu ustalanym metodą kosztorysową, Sąd Najwyższy, podzielając stanowisko Rzecznika, podjął uchwałę w składzie 7 sędziów o sygn. III CZP 150/ 06 o następującej treści:

"Odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu ustalone według cen części zamiennych i usług obejmuje kwotę podatku od towarów i usług VAT w zakresie w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego".

http://www.rzu.gov.pl/prawo/serwis_prawny.htm

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

moze to przenieść do FAQ ??

Alvaro jasne ze przenoś, kazdemu sie to przyda, bo nie kazdy wie o amortyzacji czesci i innych tego typu "kruczkach"

lukasz :thumbup: :oklaski:

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

albo można podwiesić go w tym dziale w którym jest ale to już prośba do pomarańczowych...

yyy ???? zielony, do roboty :gwizdanie:

;)

Podpiąłem :)

[spedyt]

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Ja cie krece , przeczytalem calosc i az oczom nie wierze , ze tak nas robia w baniaka ubezpieczyciele , z tego wszystkiego przynajmniej dla mnie wynika ze to MY jestesmy PANAMI sytuacji , a nie UBEZPIECZYCIEL , jak to ma przewaznie miejsce.

Graty za takie doglebne wyszukanie i dowiedzenie sie w tych sprawach :)

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1980 r. (III CRN 223/80) opublikowano w OSNC 1981/10/186

Przywrócenie rzeczy uszkodzonej do stanu poprzedniego polega na doprowadzeniu jej do stanu używalności w takim zakresie, jaki istniał przed

wyrządzeniem szkody. Jeżeli do osiągnięcia tego celu konieczne jest użycie nowych elementów, to poniesione na nie wydatki wchodzą w skład kosztów

naprawienia szkody przez przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego. W konsekwencji powyższe wydatki obciążają osobę odpowiedzialną za szkodę.

Zwiększenie wartości rzeczy (samochodu) po naprawie można by uwzględnić tylko wówczas, gdyby chodziło o wykonanie napraw takich uszkodzeń,

które istniały przed wypadkiem, albo ulepszeń w stosunku do stanu przed wypadkiem.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 r. (V CKN 1273/00) opublikowano w LEX nr 55515

Roszczenie o świadczenie należne od zakładu ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej z tytułu kosztów

przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została dokonana. Jeśli zatem naprawa

samochodu i rzeczywiste poniesienie kosztów z tego tytułu nie jest warunkiem koniecznym dla dochodzenia odszkodowania, to nie sposób podzielić

poglądu, iż koszty naprawy określone przez specjalistyczny warsztat nie mogą być miernikiem dla ustalenia odszkodowania należnego powodowi, gdyż ten

nie dokonał naprawy samochodu.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Panowie wszystko ładnie i pieknie ale pamietajcie o tym ze w naszym systemie prawnym Sądy wydając wyroki (nawet precedensowe) nie tworzą prawa tylko je interpretują.

Druga sprawa...cytujecie art z Kodeksu Cywilnego i innych źródeł prawa, ale prawo w teorii a stosowanie tego prawa to dwie bardzo rózne sprawy. Jesli ktos mial do czynienia z prawem czy to w formie nauki czy w zyciu to wie o czym mowie..., oczywiscie to co napisaliscie to kawal dobrej roboty :thumbup: ale nie liczylbym że jakies wieksze korzysci bedziemy mieli od Ubezpieczalni w razie jakiejs kolizji.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

ciesz się, że spodoba sie moj poradnik:))

slaweq jasne, ze teoria swoje a praktyka swoje, ale naszczescie jako osoba zajmująca sie zawodowo dochodzeniem roszczen, wiem, ze idac do sadu mam 99,9% szansy, ze spór z TU wygram:)

przykład bardzo upartej ubezpieczalni:

kowalskiemu w wyniku wypadku uszkodzili samochod, kowalki jako osoba poszkodowana dostaje kosztorys naprawy na 3000zł. Widząc, ze koszotys jest zanizony pisze odwolanie, pozniej drugie,trzecie, w koncu idzie do bieglego rzeczoznawcy, ktory robi mu kosztorys naprawy auta na 6000 + 3000 za utacona wartość pojazdu i wraz z odwolaniem wysyla do TU. Ubezpieczalnia odpisuje, ze auto ma wiecej niz 3 lata, jest z importu, w "kolorze czerwonym"....(rozne dziwne rzeczy, ktore mozna spokojnie nazwac klamstwem) i w zwiazku z tym moga podwyzszyc naprawe auta do 3500. sprawa trafia do sądu, a sąd wyznacza bieglego, ktory sporządza opinie - koszorys naprawy na 5800 i 3000 za utrate wartosci - pozniej w orzeczeniu jest nakaz zaplaty osobie poszkodowanej roszczenia w wysokości 5800 + 3000.

Niestety czasami dlugo trwają takie sprawy, ale prawie zawsze koncza sie pozytywnie:)))

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Przedstawiam Wam artykuł z 18 stycznia 2008 który ukazal sie w Gazecie Codziennej NOWINY z Rzeszowa.

Wygrał proces z "Wartą"

W Rzeszowie zapadł pierwszy w Polsce wyrok nakazujący firmie ubezpieczeniowej wypłacić kierowcy pełne odszkodowanie za rozbity samochód.

Sprawę w imieniu mieszkańca Rzeszowa wygrał z Wartą Artur Kondrat, Miejski Rzecznik Praw Konsumentów.

Wojciech Lubas z Rzeszowa trzy lata temu spowodował stłuczkę. Swoim daewoo matizem na jednym z rzeszowskich skrzyżowań uderzył w opla corsę. Niestety, jako sprawca wypadku nie mógł liczyć na wypłatę odszkodowania z obowiązkowej polisy OC.

Odszkodowanie tak, ale nie całe

Dlatego pan Wojciech zwrócił się do Warty z prośbą o wypłatę odszkodowania z polisy Auto-Casco, którą płacił przez cztery lata.

- Ubezpieczyciel pokrył koszty naprawy auta - mówi Wojcieh Lubas.

- Niestety, odszkodowanie pomniejszył o równowartość podatku VAT, czyli 22 proc. W ten sposób straciłem ok. 560 zł. Po naprawie auta próbowałem jeszcze nakłonić Wartę do wypłaty tej kwoty, ale firma odmówiła.

Dwa i pół roku później pan Wojciech przeczytał w Nowinach rozmowę z Arturem Kondratem, miejskim rzecznikiem praw konsumentów w Rzeszowie. Wywiad zbiegł się z wyrokiem Sądu Najwyższego, który zakazał firmom ubezpieczeniowym pomniejszać odszkodowania z polisy OC o wysokość podatku VAT.

Sprawa dla rzecznika konsumentów

- Chociaż w moim przypadku nie chodziło o OC, ale Auto-Casco, długo się nie zastanawiałem. Już następnego dnia zaniosłem panu Arturowi wszystkie dokumenty i poprosiłem, żeby pomógł wywalczyć mi pieniądze - mówi W. Lubas.

Jeszcze w sierpniu Artur Kondrat wystąpił do sądu z pozwem przeciwko Warcie.

- Domagałem się, aby firma zapłaciła panu Wojciechowi naszym zdaniem niesłusznie zabrane pieniądze. Ubezpieczyciel odwołał się, co prawda od nakazu zapłaty, ale mimo tego 7 stycznia Sąd Rejonowy w Rzeszowie przyznał nam rację.

- Warta ma zapłacić mi nie tylko sporne 560 zł, ale także ponad 200 zł odsetek - wylicza pan Wojciech.

Skorzystają wszyscy kierowcy

Artur Kondrat jest pewien, że wyrok z Rzeszowa pomoże kierowcom w całej Polsce.

- Ta sprawa to precedens w skali całego kraju, bo otwiera wszystkim kierowcom możliwość dochodzenia pełnego odszkodowania nawet w przypadku, gdy pieniędzy domagają się na podstawie polisy Auto-Casco - mówi A. Kondrat.

Czy Warta odwoła się od decyzji sądu? Rzecznik towarzystwa nie potrafił nam wczoraj odpowiedzieć na to pytanie.

Bartosz Gubernat

http://www.nowiny24.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20080118/RZESZOW/980558983 a tu jeszcze link to tego tekstu.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

wg mnie powinno być tak ze np. przed wypadkiem miałes ładne autko i zaden element był nie malowany (sprawdziłes czujnikiem do lakieru) to po stluczce i naprawie tez chcesz miec nowe, oryginalne, nie malowane elementy bo jak beda malowane/szpachlowane to wtedy czujnik pokaze ze cos było nie tak i to obniza wartosc auta.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Witajcie dzisiaj dostałem kosztorys ( Audi A4 2001 B6 sedan 1.9 TDI ) z firmy allianz która po obcierce mojego pojazdu nie chce wypłacić mi należnego odszkodowania ponieważ domniema iż nie ma możliwości by w taki sposób był uszkodzony moja pojazd w danych okolicznościach. Ale pomijając, miałem wgnieciony przedni lewy błotnik, przerysowana przednia lewą lampę, zderzak porysowany i zahaczyło troszkę o dolną dokładkę, a że jest to niemalowany element wiec do wymiany. Teraz koszty części ZAMIENNYCH reflektor 172,48 wspornik zderzaka 24,41 spojler zderzaka przedniego 183,61 błotnik lewy 71,00 czy to nie oszustwo ?? czy przednia lampa może kosztować 170 zł ? ? błotnik 71 zł ?? z tego co czytałem wcześniejsze artykuły to przysługują mi części NOWE i przede wszystkim ORYGINALNE choć nie wiem czy moje myślenie nie jest sprzeczne z tym co napisał wyżej kolega :

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r. (III CZP 68/01) opublikowano w OSNC 2002/6/74. Odszkodowanie za szkodę poniesioną w wyniku uszkodzenia pojazdu mechanicznego, należącego do poszkodowanego nie będącego podatnikiem podatku VAT, ustalone według cen części zamiennych i usług koniecznych do wykonania naprawy pojazdu, obejmuje mieszczący się w tych cenach podatek VAT. Szkoda powstaje zwykle w chwili wypadku komunikacyjnego i podlega naprawieniu według zasad określonych w art. 363 § 2 k.c. Obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawiać. Wysokość odszkodowania powinna być ustalona według poziomu cen części zamiennych i usług koniecznych do wykonania naprawy z daty ustalania odszkodowania. Skoro zaś, stosownie do postanowień art. 1 ust. 2 ustawy z 1982r. o cenach, cena towaru lub usługi opodatkowanej podatkiem VAT obejmuje wielkość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą nabywca obowiązany jest zapłacić sprzedawcy za towar lub usługę wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług, to miernikiem wysokości szkody ustalonej według cen kosztów naprawy jest tak właśnie określona cena naprawy pojazdów. Jest to zatem cena części zamiennych i usług obejmująca podatek VAT. NIE WIEM JUŻ CZY MAM PRAWO LICZYĆ NA CZĘŚCI NOWE CZY ZAMIENNE Reasumując należy stwierdzić. iż podatek VAT należy się w każdym przypadku, gdy samochód nie jest wprowadzony do ewidencji środków trwałych i nie ma możliwości odliczenia tego podatku i niezależnie od tego czy poszkodowany naprawił pojazd.

Zastanawiam się nad pójściem do rzecznika praw konsumentów.

Dziekuje za wszelką pomoc. Jesli gdzieś czegoś nie doczytałem to przepraszam.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Witajcie, początkiem lutego uderzyłem w sarne.. zgłosiłem szkode do PZU i chcialem pokryć naprawe z odszkodowania AC. Wszystko ładnie, dosyć szybko i sprawnie, po niecałych 2 tygodniach miałem sianko na koncie: ok 1800zł, za uszkodzony zderzak przedni, lampe + kierunek, błotnik, drzwi przednie, nadkole i plastikowe listwy progowe.

Po przeczytaniu tego artykułu od razu sie odwołałem, w serwisie audi zrobili mi kosztorys czesci i wyszło około 6000zł, dodalem to jako zalącznik, poprosilem i pieniądze za VAT bo mi odliczyli.. oraz o koszty utraty wartosci rynkowej.

Dzisiaj dostałem odmowna odpowiedź na moje odwołanie. http://www.speedyshare.com/files/21387710/pp.pdf?

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

To Ty musisz wiedziec co masz w warunakch AC wpisane i czy wykupiles udzial wlasny , amortyzacje itp...

VAT jest odliczany w wiekszosci przypadkow umowy AC jezeli naprawa nie jest rozliczana przez warsztat.

tu nikt Ci nie pomoze bo nie wiemy co wykupilas. tu nie OC ze isntieja odgorne ustalenia sposobu rozliczania

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

nie przestudiowalem dokladnie Twojego przyadku ale z doswiadczenia wiem ze jak sie kupuje polise to kazdy wybiera najtansze opcje, a potem jak cos sie stanie to placz ze malo daja.

niestety taka to juz polisa ze jak sobie wybierzemy tak mamy.

pewnie jakbys wstawil do warsztatu i doniosl faktury to by inaczej wygladalo . dowiedz sie o taka opcje i zobacz czy jakis zaprzyjazniony warsztat nie pojdzie na to zeby np cos w gratisie Ci cos zrobic w aucie albo cos. dla nich to tez dobry interes wiec moze chociaz tak sie uda cos ekstra dostac..

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Jeśli chcesz dodać odpowiedź, zaloguj się lub zarejestruj nowe konto

Jedynie zarejestrowani użytkownicy mogą komentować zawartość tej strony.

Zarejestruj nowe konto

Załóż nowe konto. To bardzo proste!

Zarejestruj się

Zaloguj się

Posiadasz już konto? Zaloguj się poniżej.

Zaloguj się
  • Ostatnio przeglądający   0 użytkowników

    • Brak zarejestrowanych użytkowników przeglądających tę stronę.
×
×
  • Dodaj nową pozycję...